Speciale bijlage voor grensarbeiders: de compensatieregeling in het nieuw belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland
Sinds 1 januari 2016 is er een nieuw belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland. De opname van een compensatieregeling is nieuw ten opzichte van het oude verdrag. De compensatieregeling is van belang voor inwoners van Nederland met arbeidsinkomen uit Duitsland waarvan het heffingsrecht aan Duitsland toekomt.
Reden compensatieregeling
De reden dat er een compensatieregeling in het nieuwe verdrag Nederland – Duitsland is opgenomen, is gelegen in het feit dat Nederland streeft naar een ‘gelijke behandeling met de buurman’ voor in Nederland wonende en in Duitsland werkende grensarbeiders. Dit gebeurt immers ook sinds 1 januari 2003 voor de Nederlandse grensarbeiders die werken in België. Ondernemers en gepensioneerden kunnen geen beroep doen op de compensatieregeling. Voor inwoners van Duitsland met inkomen uit Nederland bestaat er ook geen compensatieregeling.
Let op! De Duitse compensatieregeling is niet geheel identiek aan de Belgische compensatieregeling.
De invoering van de compensatieregeling is een mooie inspanning vanuit Nederlandse zijde om ervoor te zorgen dat de belastingplichtige die in Duitsland werkt, niet nadeliger wordt behandeld dan zijn buurman die gewoon in Nederland werkt. Oftewel het direct kunnen verzilveren van fiscale aftrekposten (o.a. hypotheekrenteaftrek). Op deze manier wil men voorkomen dat de Nederlandse grensarbeider nadeel ondervindt van werken in Duitsland. Als tegenhanger komt Duitsland met een extra faciliteit voor Nederlanders die werken in Duitsland in de vorm van het “Splittingverfahren”.
De werking van de Nederlandse compensatieregeling NL – DU
Er dient een vergelijking te worden gemaakt tussen de fictieve situatie dat men in Nederland zou werken en wonen en wat dan de belasting- en premiedruk is ten opzichte van de situatie waarin men in Nederland woont en in Duitsland werkt. De Duitse premies tellen bij deze vergelijking alleen mee in zoverre ze vergelijkbaar zijn met Nederlandse sociale premies. Momenteel is dit nog niet duidelijk. Waarschijnlijk is de visie dat alleen de Pflegeversicherung vergelijkbaar is, waardoor de vergelijking in principe alleen de Nederlandse belasting- en premiedruk t.o.v. de Duitse belastingdruk (en evt. de premie voor de Pflegeversicherung) betreft. Indien de verschuldigde belasting in Duitsland hoger is ten opzichte van de fictieve situatie dat men in Nederland woonachtig en werkzaam is en dus bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek is geëffectueerd, wordt dit verschil door de Nederlandse belastingdienst gecompenseerd.
Om in aanmerking te komen voor de compensatieregeling kan men hiervoor opteren in de aangifte inkomstenbelasting. Het gebruik maken van de compensatieregeling is niet vanzelfsprekend. Zodra sprake is van een partner met eigen inkomen, bestaat ook de mogelijkheid om de aftrekpost aan de partner toe te rekenen. Tevens kan men een beroep blijven doen op de Nederlandse doorschuifregeling. En soms wordt de belastingdruk al dusdanig verlaagd door toepassing van het Duitse “Splittingverfahren” dat er van Nederlandse zijde niets meer te compenseren valt.
De werking van de Nederlandse doorschuifregeling
De doorschuifregeling blijft ook in stand waardoor het belangrijk is dat de grensarbeider die in Nederland woont en in Duitsland werkt een goede afweging maakt tussen de compensatie- en de doorschuifregeling. Als iemand uitsluitend in Duitsland werkt, is het inkomen ter belastingheffing aan Duitsland toegewezen. Dit betekent dat aftrekposten (zoals de hypotheekrenteaftrek) voor deze persoon niet tot een belastingvoordeel leiden. Voor dit soort situaties kende en kent de Nederlandse belastingwetgeving de doorschuifregeling.
Voorbeeld: Het Duitse looninkomen van X bedraagt € 40.000 per jaar. De aftrekpost in verband met de Nederlandse eigen woning bedraagt bijvoorbeeld € 7.500. Als X gebruik maakt van de doorschuifregeling dan wordt de aftrekpost van € 7.500 doorgeschoven. De inspecteur moet in een voor bezwaar vatbare beschikking de doorschuifregeling toepassen. Gebruikelijk is dat dit via een belastingaangifte loopt. De niet benutte aftrekpost kan worden gebruikt in een toekomstig jaar waarin X in Nederland belastbaar box 1 inkomen geniet. De aftrek van hypotheekrente betekent dan een belastingteruggave. Nadeel is dat het nog vele jaren kan duren voordat de hypotheekrenteaftrek uiteindelijk een voordeel met zich brengt.
Keuzemogelijkheid
Er is dus een keuzemogelijkheid tussen de compensatieregeling en de doorschuifregeling. Dit betekent concreet dat een belastingplichtige jaarlijks een keuze heeft om de compensatieregeling wel of niet toe te passen. De doorschuifregeling bij de voorkoming van dubbele belasting kan overigens niet worden toegepast in een jaar waarin gebruik gemaakt wordt van de compensatieregeling. Een verschil met de compensatieregeling met België is dat dit een verplichte regeling is die altijd toegepast moet worden.
Compensatie- of doorschuifregeling?
Een Nederlandse grensarbeider die werkt in Duitsland, dient dus jaarlijks een juiste afweging te maken wat de voordeligste optie is. Dit zal per belastingplichtige verschillen en kan zelfs van jaar tot jaar verschillen afhankelijk van de gezinssituatie (fiscale partner ja/nee) en de betreffende aftrekposten (hypotheekrenteaftrek, persoonsgebonden aftrekposten). Tevens dient men rekening te houden met mogelijke veranderingen in de persoonlijke sfeer en/of in de werksfeer. Bijvoorbeeld wederom komen werken in Nederland kan een reden zijn om te kiezen voor de doorschuifregeling. Het probleem is dat men dit vaak niet van tevoren weet en moeilijk kan inschatten of de doorschuifregeling voordelig(er) kan uitpakken. Tevens speelt bij de keuze van de compensatieregeling ook het Duitse “Splittingverfahren” een rol.
Raadpleeg voor meer informatie: https://www.youtube.com/watch?v=msI4mdiU84U
De werking van het Splittingverfahren in Duitsland
Voor gehuwde grensarbeiders brengt het nieuwe belastingverdrag overigens ook een tegemoetkoming vanuit Duitsland. Duitsland geeft aan inwoners van Nederland die in Duitsland werken een versoepelde toekenning tot het Duitse “Splittingverfahren”.
Indien men in Duitsland werkt, dient in Duitsland inkomstenbelasting te worden betaald. In de Duitse nationale wet is een regeling opgenomen voor niet in Duitsland wonende personen van wie het gezinsinkomen voor 90% of meer onderworpen is aan de Duitse inkomstenbelasting of van wie de niet aan de Duitse inkomstenbelasting onderworpen inkomsten minder zijn dan de in Duitsland geldende belastingvrije som van +/- € 8.130 (bij gehuwden +/- € 16.260).
Indien een Nederlandse grensarbeider aan deze voorwaarden voldoet, heeft men op verzoek recht op dezelfde persoonlijke fiscale voordelen als inwoners van Duitsland. Het belangrijkste fiscale voordeel waarvoor men in Duitsland in aanmerking komt, is de indeling in de belastinggroep 3 (Steuerklasse 3) met een hogere belastingvrije voet, de zogenoemde “Ehegattensplitting’. Het Splittingverfahren wordt onder het nieuwe verdrag ook toegepast op in Nederland wonende echtgenoten waarvan slechts één van beide echtgenoten het inkomen nagenoeg volledig in Duitsland verwerft. Toepassing van het Splittingverfahren kan tot een lagere belastingheffing vanwege een progressievoordeel en een dubbele belastingvrije som leiden.
Ter verduidelijking volgt hier een voorbeeld uit de parlementaire behandeling van dit onderwerp (Kamerstukken, 33 615 Nota naar aanleiding van het Verslag (https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33615-5.html).
Voorbeeld: X woont in Nederland en werkt als grensarbeider in Duitsland. Hij geniet een inkomen van € 60.000.
Zijn echtgenoot Y geniet inkomen uit Nederland van € 20.000. X en Y hebben geen kinderen. De bedragen en tarieven hebben betrekking op 2013.
De inkomsten van de beide echtgenoten waarover zij in Duitsland niet belastingplichtig zijn, zijn hoger dan 2x de belastingvrije som van € 8.130 = € 16.260, namelijk € 20.000. Zij komen op grond van de Duitse nationale wet dan niet in aanmerking voor het Splittingverfahren. De bij het inkomen (na aftrekbare bedragen) behorende Duitse belasting is € 13.517 en € 743 ‘Solidaritätszuschlag’.
Onder het nieuwe belastingverdrag is Duitsland akkoord gegaan om het Splittingverfahren toe te passen indien het gezinsinkomen niet voldoet aan de voorwaarden van de bovengenoemde Duitse wetgeving (Kamerstukken, 33 615 Nota naar aanleiding van het Verslag)
Onder de regeling van het nieuwe Verdrag komen zij wel in aanmerking voor het Splittingverfahren. Zij hebben dan recht op de dubbele belastingvrije som, maar bij de tariefsberekening wordt rekening gehouden met de
€ 20.000 Nederlandse inkomsten vanwege het progressievoorbehoud. De gezamenlijke belasting bedraagt dan
€ 10.363 en de ‘Solidaritätszuschlag’ € 570.
Ten opzichte van het huidige belastingverdrag brengt dit in de bovenstaande berekening een voordeel van € 3.327 met zich mee. Om van deze faciliteit gebruik te kunnen maken is het overigens van belang dat u bent getrouwd. Geregistreerd partnerschap wordt op dit moment in Duitsland (nog) niet erkend.
Let op! De uitkomst in bovenstaande berekening kan bij een hoger Nederlands inkomen anders uitvallen. Het beste kunt u uw persoonlijke situatie (laten) doorrekenen.
De Compensatieregeling en het Splittingverfahren zijn aan elkaar gelieerd. Indien gekozen wordt voor de compensatieregeling dan dient ook – indien mogelijk – het Splittingverfahren te worden toegepast. Het maakt immers niet uit van welk land de belastingplichtige de teruggave ontvangt, Duitsland of Nederland. Indien niet geopteerd wordt voor de compensatieregeling, dan hoeft er geen “Splitting” in Duitsland aangevraagd te worden.
